विश्व हेपाटाइटिस दिवस

सुयोग ढकाल

हरेक वर्ष जुलाई २८ तारिखको दिनलाई विश्व हेपाटाइटिसविरुद्ध जनचेतना फैलाउने दिवसका रूपमा लिइन्छ । भाइरल हेपाटाइटिसको जोखिम कम गर्दै विश्वलाई स्वस्थ बनाउने अभियानमा विश्वभरका मानिसहरू एक जुट हुने दिन हो, आज । खतरनाक स्वास्थ्य समस्या मानिएको ‘हेपाटाइटिस’ आधुनिक युगमा पनि उत्तिकै विकराल रूपमा देखापरिरहेको छ ।

सन् २०२१ मा भने हेपाटाइटिस दिवसको नारा चाहिँ "Hepatitis can't wait" हो । जसको अर्थ ‘हेपाटाइटिस पर्खिनुहुन्न’ भन्ने हो । कोरोना त्रास अनि संक्रमण जोखिमले उच्च बिन्दुमा रहेको वर्षहरूमध्ये वर्ष २०२१ मा हेपाटाइटिसको जोखिममा पनि उत्तिकै ध्यान दिन आव्हान गएिको छ ।

विश्व स्वास्थ्य संस्थाको तथ्यांक हेर्नेे हो भने, संसारभर ठूलो संख्यामा मानिसहरू भाइरल हेपाटाइटिस ‘बी’ र ‘सी’ बाट ग्रसित छन् । यो रोगबाट ग्रसित हुने १० जनामध्ये ९ जना यस रोगबारे अनभिज्ञ रहने पनि तथ्यांकले देखाउने रहेछ ।

यस्तो रोगबारे केही थाहा नहुनुले यो रोगले समस्या विकराल रूप थप सघाऊ त पुर्याउने नै भयो । यस्तो अनभिज्ञता र अज्ञानता हटाउनपर्छ मान्यतास्वरूप जनचेतना जगाउने अभियान शुरु भएको हो । हामीमध्ये कति जनालाई यो रोगबारे थाहा छ त ?

एचआइभी एड्स, मलेरिया, क्षयरोग जस्तै यो रोग पनि विश्वभरिका मानिसहरूलाई मृत्युको शिकार बनाउने डरलाग्दो रोग हो । हेपाटाइटिस ‘बी’ र ‘सी’ लागेर हरेक वर्ष १३ लाख मानिसको मृत्यु हुने गरेको तथ्यांकले देखाउँछ ।

कलेजोको क्यान्सर हुन दिन यो रोगको भाइरसले मुख्य योगदान गर्छ । हेपाटाइटिस भनेकै भाइरल संक्रमणका कारण कलेजो सुन्निनु हो । हेपाटाइटिस मुख्यगरी पाँच किसिमका हुन्छन्ः ‘ए, बी, सी, डि र इ’ । यी पाँच किसिमका हेपाटाइटिसहरू घातक र मृत्युको काल सरह मानिन्छन् । एचआइभी एड्स, मलेरिया र क्षयरोगभन्दा हेपाटाइटिस ‘बी’ र ‘सी’का कारणले वार्षिक धेरै मानिसहरूको मृत्यु हुने गर्छ । कलेजोको क्यान्सरले मृत्यु हुने ३ मध्ये २ हेपाटाइटिसका रोगी हुने गर्छन् ।

हेपाटाइटिसलाई विश्वकै खतरनाक रोगमध्येको मानिनुको अर्को मुख्य कारण के पनि रहेछ भने हेपाटाइटिस ‘बी’ र ‘सी’लाई मौन महामारी नै भनिँदो रहेछ । यसले मुख्यगरी बालबालिका र सीमान्तकृत समूहलाई नै बढी पिरोल्ने गर्दो रहेछ ।

लागूपदार्थ दुर्व्यसनी, एचआइभी संघर्षरत मानिसहरू, प्रवासीहरूमा हेपाटाइटिसले बढी सताउने गरेको देखिन्छ । अझ हेपाटाइटिस ‘बी’ लागेका ९०% मानिसहरू र हेपाटाइटिस ‘सी’ भएका ८०% मानिसहरूलाई त आफूमा यो रोग लागेकोबारे अनभिज्ञ रहने र नजानेरै अरुमा यो रोग सार्ने गरेकाले पनि यसलाई एचआइभी र अन्य रोगहरूसरह घातक रोग मानिन थालिएको रहेछ ।

हेपाटाइटिसबारे जागरुकता बढाउन हरेक वर्षझैँ यो वर्ष पनि हेपाटाइटिस दिवस मनाइँदैछ । अस्पतालको सहज पहुँच, औषधिको सुलभ उपलब्धता र स्वास्थ्य अधिकार नभएसम्म हामीले अभैm धेरै मानिसहरू गुमाउनेछौँ । उनीहरू विश्व जनसंख्याबाट ओझेल पर्नेछन् । यी ओझेल अनुहारहरू फेरि अर्को वर्षको निम्ति तथ्यांक बनेर थन्किनेछन् । यी ओझेल अनुहारहरू पनि त जीवन हुन् भनेर एक चोटि फेरि बिर्सिनेछौँ हामीले । अनि अर्को वर्षको हेपाटाइटिस दिवसमा पुनः स्मरण गर्नेछौँ । यी हराएका, विलिन भएका, हामीले बचाउन सक्ने सम्भावित जीवन कथाहरू ।

स्वास्थ्य सेवा सुलभ र सहज नभएको हाम्रो जस्तो देशमा त झन् कुनै पनि रोग लाग्नु यसै नै बोझिलो हुने गर्छ । यस्ता भयानक रोगबाट ग्रसित हुनुपर्दा त मृत्युकै बाटो रोज्नुपर्ने हुन्छ । यसकारण समयमा नै यसबारे जागरण बढाउनु सर्वसाधारणको हैसियतले हामी सबैको कर्तव्य हो भने नागरिकको स्वास्थ्य अधिकारको सम्मान गर्नु राज्यको कर्तव्य ।

आजकै दिन भएपनि आफूले माया गर्ने आफ्नो परिवार र साथीभाइसँग हेपाटाइटिस कसरी लाग्दो रहेछ, यसबाट बँच्ने तरिकाहरू के रहेछन् भन्नेबारे छलफल गर्न तपाईंहरूलाई हामी सुझाउँछौँ ।

With a person dying every 30 seconds from a hepatitis-related illness – even in the current COVID-19 crisis – we can’t wait to act on viral hepatitis.

-People living with viral hepatitis unaware can’t wait for testing
-People living with hepatitis can’t wait for life-saving treatments
-Expectant mothers can’t wait for hepatitis screening and treatment
-Newborn babies can’t wait for birth dose vaccination
-People affected by hepatitis can’t wait to end stigma and discrimination
-Community organizations can’t wait for greater investment
-Decision-makers can’t wait and must act now to make hepatitis elimination a reality through political will and funding.

There is an estimation that 290 million people are living with viral Hepatitis, unaware. Without tracing those undiagnosed and without linking them to the peripheral health care system, millions will continue to suffer, the transmission will increase and lives will be lost. 28th of July is globally observed as world hepatitis day, let's spread awareness on this day.

Today is the day for people around the world to unite in a campaign to make the world healthier by reducing the risk of viral hepatitis.

Viral hepatitis is becoming one of the most dangerous health problems of this age. Hepatitis B and C kill 1,300,000 people each year. The virus is a major contributor to liver cancer. Hepatitis can simply be understood as an inflammation of the liver caused by a viral infection.

There are five main types of hepatitis A: B, C, D, and E. These five types of hepatitis are considered fatal and death-like.

Hepatitis B and C kill more people annually than HIV, AIDS, malaria, and tuberculosis. 2 out of 3 people with liver cancer are found with hepatitis. Hepatitis B and C are called silent epidemics, it mainly affects children and marginalized groups.

Moreover, 90% of people with hepatitis B and 80% of people with hepatitis C are considered to be as deadly as HIV and other diseases because they are unaware of the disease and pass it on to others unknowingly.

Without easy access to hospitals, access to medicine, and the right to health, we will still lose many people because of Hepatitis. In a country like ours where health care is not accessible and comfortable, getting any disease is just as burdensome. Suffering from such a terrible disease, one has to choose the path of death.

Therefore, it is the duty of all of us as the general public to raise awareness about this in time and the state has to respect the health rights of the citizens. Even today, you have to discuss with your loved one's family and friends how hepatitis is affecting and what are the ways to avoid it.

Global solidarity against Hepatitis